Hướng dẫn cách nuôi cá hắc quần (Gymnocorymbus ternetzi)

Cá hắc quần lần đầu được mô tả vào năm 1895, bởi Boulenger. Vào năm 1933, chúng được mang đến châu Âu, cho lai tao tạo ra nhiều giống cá khác nhau.

Chúng có nguồn gốc từ các sông suối nước ngọt ở Brazil, Paraguay và Argentina. Môi trường sống trong tự nhiên là các con sông ở Mato Grosso, Paraguay và Rio-Negro. Trong môi trường sống, cá hắc quần sống ở vùng nước có dòng chảy chậm, nơi đầm lầy và các khu vực ngập nước. Chúng ưu thích nhưng nơi có lòng sông cát, sỏi và lá khô. Những chất nền này giúp chúng có một môi trường sống tự nhiên, cho cá khám phá và tìm kiếm thức ăn.

Hiện nay, loài cá này đã thích nghi rất tốt trong các bể cá cảnh và được rất nhiều người nuôi lựa chọn.

Kích thước: Chiều dài tối đa của loài cái này 6 - 8 cm (tương đương 2,5 - 3 inch), con đực thường có kích thước nhỏ hơn một chút so với con cái.

Hình dáng: Chúng có thân hình oval, mình dẹp, phần nửa thân trên lớn hơn nửa thân dưới.

Màu sắc: Cá hắc quần có 3 sọc đen trên thân, 1 vệt sọc chạy xuống chỗ mắt, 2 sọc lần lượt là mang và vây lưng. Những đặc điểm này chỉ xuất hiện khi cá đã trưởng thành. Phần vây hậu môn, vây lưng có màu đen còn phần lông đuôi có màu trong suốt. Màu sắc của chúng chủ yếu là màu đen ánh bạc.

Việc phân biệt cá hắc quần đực và cái có thể là một khó khăn đối với nhiều người, đặc biệt là khi cá còn nhỏ chưa đến độ tuổi sinh sản. Tuy nhiên, có một số khác biệt nhỏ có thể giúp phân biệt được giới tính của chúng.

Kích thước: Con cái thường to hơn và thân hình tròn hơn so với con đực, điều này là do con cái có buồng trứng.

Vây: Thông thường một số con cá hắc quần đực có vây lưng dài và nhọn hơn so với con cái. Tuy nhiên, đặc điểm này không phải lúc nào cũng đúng, bạn có thể tham khảo để có nhiều cơ sở xác định giới tính của chúng hơn thôi nhé.

Hành vi: Trong thời kỳ sinh sản, những con cá đực thường có hành vi hung hăng và hành vi tán tỉnh để thu hút con cái. Chúng có thể bơi theo con cái và khoe màu sắc nổi bật của mình.

Để xác định giới tính của cá hắc quần được chính xác cao hơn, bạn nên quan sát hành vi của chúng trong thời kỳ sinh sản hoặc tham khảo của những ý kiến ​​của người nuôi cá khác hoặc những người có kinh nghiệm  lai tạo loại cá này.

Loài cá này thường sống ở tầng giữa bể cá, chúng ăn tạp. Hầu hết bạn chỉ nhìn thấy chúng bơi ở tầng giữa và tầng đáy, chúng thường bơi theo đàn, vì vậy bạn nên thả từ 6 con trở lên. Cá thích hợp nuôi với những loài cá có vây ngắn, bởi chúng thường có hành vi cắn rỉa vây cá khác. Đây là loài cá rất dễ nuôi, đặc biệt là những người mới bắt đầu nuôi cá cảnh.

Vì cá hắc quần là loài hoạt động nhiều nên thường một bể cá cảnh rộng với thể tích 75 lít (tương đương 20 gallon), với thể tích này bạn có thể nuôi một đàn cá khoảng 12 con. Tuy nhiên, một bể cá lớn hơn sẽ mang lại nhiều không gian cho cá, cùng với tạo ra một môi trường nước ổn định hơn. Với những bể có diện tích lớn, chúng cũng giúp tạo một môi trường sống tự nhiên và giảm khả năng gây hấn giữa các con cá. Ngoài ra, bể lớn giúp bạn bố trí cây thủy sinh, các hốc cây, núi đá cũng như tạo ra một môi trường đa dạng và sinh động hơn.

• Nhiệt độ : 22 - 26°C
• pH : 6,5 - 7,5
• Độ cứng : 5-20°H

Nhiệt độ lý tưởng để giúp cá nhanh lớn và phát triển tốt là 22 đến 26°C (tương đương 72 đến 79°F). Loài cá này thích môi trường nước có tính axit nhẹ đến trung tính, vì vậy bạn cố gắng duy trì độ pH từ 6,5 đến 7,5. Việc duy trì độ pH ổn định trong phạm vi này sẽ giúp cá ít bị bệnh và giúp cá khỏe hơn. Cá hắc quần có thể sống và thích nghi được nước có nhiều độ cứng khác nhau. Tuy nhiên, bạn nên cho chúng sống trong môi trường nước có mức cứng vừa hoặc mềm. Với độ cứng của nước từ 5 đến 15 dGH (mức cứng chung tiêu chuẩn cho bạn tham khảo). Hàng tuần, bạn có thể thay nước với tỷ lệ 25% đến 40%, không nên thay nước vượt quá 50% (có thể ảnh hưởng đến môi trường sống, thay đổi nhiệt độ, độ pH, độ cứng khiến cá bị sốc). Nước thay cần được làm sạch, khử khuẩn.

Bể cá (khoảng 60 lít tương đương 15 gallon)

• Đèn sưởi cho bể cá
• Máy lọc bể cá
• Đèn chiếu sáng cho bể cá
• Đồ trang trí (gỗ, đá hoặc các hang động)
• Cây thủy sinh

Bạn có thể thiết kế một bể cá cảnh tùy theo sở thích của bạn, với cách trang trí, cây thủy sinh, gốc cây. Tuy nhiên, loài cá này rất thích bể có đáy cát, sỏi và một số lá khô.

Mặc dù không gian bể cá và các loài cây thủy sinh có thể tùy chọn, nhưng điều này có thể đóng một vai trò quan trọng đến quá trình nuôi của cá. Trong tự nhiên, chúng không phải lúc nào cũng bơi ở những vùng nước rộng, mà hầu hết chúng dành thời gian ở những không gian có nhiều hang hốc trong thảm thực vật. Chúng bơi các kẽ hở để tìm kiếm thức ăn, và tránh trở thành thức ăn của những loài cá lớn hơn, chúng nhận biết được những kẻ săn mồi dưới nước và cần tìm một nơi an toàn.

Cá hắc quần là loài cá ăn tạp, dễ nuôi và có thể cho ăn một số thức ăn sau:

Thức ăn khô: Thức ăn cho cá dạng viên và thức ăn cho cá dạng mảnh, chúng rất thích thức ăn dạng mảnh và các loại thức ăn khác có thể đọng lại được trên mặt nước. Những thức ăn này bạn có thể tìm đến các cửa hàng bán thức ăn cho cả cảnh, hoặc mua trực tuyến đều rất dễ dàng mua được. Bạn nên mua ở những nơi uy tín, tìm những sản phẩm có dinh dưỡng chất lượng tốt.

Thức ăn sống hoặc đông lạnh: Ngoài những thức ăn khô cho ăn hàng ngày thì bạn cũng nên cho chúng ăn thức ăn khác như Bọ chét nước (Daphnia), trùn huyết (bloodworm), trùn chỉ, lăng quăng bọ gậy. Với thức ăn như này thì cá sẽ có thể phát triển và khỏe hơn. Những thức ăn này nên cho ăn 1 đến 2 lần/ tuần.

Lưu ý: Khi cho cá ăn bạn nên cho chúng ăn ít một, để chúng có thể ăn trong thời gian ngắn. Không nên cho chúng ăn quá nhiều, điều này có thể ảnh hưởng đến chất lượng nước. Theo dõi thói quen ăn uống của chúng và cân nhắc tỷ lệ thức ăn sao cho phù hợp. 

Cá hắc quần nên nuôi theo đàn để tránh hung dữ, bạn nên nuôi tối thiểu 6 con trở lên, đàn càng nhiều thì chúng càng cảm thấy tự nhiên và an toàn hơn.

Không nên nuôi chung với những loài cá nhỏ hơn hoặc cá có vây dài, bởi vì chúng thường cán vây đuôi. Không thả cá betta hoặc cá thần tiên, mà hãy chọn loài cá khác.

Do hành vi của loài cá này nên chúng chứng được nuôi chung với các loài tetra nhỏ khác, chẳng hạn như cá Neon Tetras (Paracheirodon innesi), Cá neon vua (Paracheirodon axelrodi) hoặc Cá Tetra Ember (Hyphessobrycon amandae). Việc nuôi chung với những loài cá này sẽ tạo cho bạn một bể cá đẹp với nhiều màu sắc.

Ngoài ra, bạn có thể nuôi chung với cá chuột Adolfo và cá chuột Panda (Corydoras panda), chúng rất phù hợp với dòng cá cảnh hắc quần. Cá chuột là loài cá sống dưới đáy bể, chúng ăn những thức ăn thừa và làm sạch chất nền. Nếu bạn muốn tìm hiểu kỹ hơn về cá chuột bạn có thể đọc cách nuôi cá chuột mà Wikifarm đã chia sẻ ở bài trước.

Sinh sản theo đàn: Việc nhân giống cá hắc quần không quá khó khăn, nhưng bạn cần lưu ý đến quá trình tạo một bể riêng để chuyển cá bột sang. Kích thước bể cá tối thiểu là 45 x 30 x 30 cm là phù hợp với những cá bột. Bể cả nên để ánh sáng dịu nhẹ, bạn có thể gắn thêm rêu java hay sợi tua rua (spawning mops) để cá có nơi đẻ trứng. Hoặc dưới đáy bể bạn có thể sử dụng lưới để che chắn, trứng cá có thể rơi qua, ngăn những con cá trưởng thành bơi lại. Bạn có thể để cá sinh sản theo nhóm, khoảng 6 đực và 6 cái. Cho cá ăn những thức ăn sống như bobo, trùn chỉ, trùn huyết, giun nhỏ, nhưng không nên cho chúng ăn quá nhiều.

Sinh sản theo cặp: Bạn có thể cho cá sinh sản theo cặp, với cách này, cá đực và cá cái được nuôi dưỡng theo chế độ đặc biệt, thức ăn sống hoặc đông lạnh cho cá cảnh, nhiệt độ 23 - 25°C. Ở bể cả sinh sản bạn để nhiệt độ cao hơn một chút, tức là khoảng 27 - 30°C có độ pH vào khoảng 5 - 6. Hãy chọn con cái béo nhất và con đực có màu sắc nổi bật bật nhất, sau đó chuyển chúng sang bể cá sinh sản, cặp cá sẽ sinh sản ngay vào ngay hôm sau.

Lưu ý: Cả 2 phương pháp trên, bạn cần phải tách cá bố mẹ ra ngay sau khi chúng đẻ xong trứng. Sau 18 - 36 giờ, cá bột sẽ bơi và tìm kiếm thức ăn ngay sau đó. Cá bột sẽ được cho ăn trùng cỏ (infusoria) trong những ngày đầu tiên, sau đó bạn có thể cho chúng ăn trùn cám hay giun tròn (microworm ) hoặc tôm ngâm nước mặn (brine shrimp). Trứng và cá bột rất nhạy cảm với những ánh sáng mạnh, vì vậy bạn nên để ánh sáng dịu nhẹ.

Mặc dù cá hắc quần là loài cá khỏe mạnh nhưng khi nuôi bạn cũng không tránh khỏi cá mắc một số loại bệnh, một số loại bệnh như bệnh đốm trắng Ich, bệnh do vi khuẩn hay nhiễm ký sinh trùng.

Bệnh đốm trắng hay Ich (Ichthyophthirius multifiliis) là một bệnh rất hay gặp ở cá hắc quần cũng như nhiều loài cá khác. Dấu hiệu để bạn nhận biết bệnh này là những đốm trắng có đường kính lên tới 1mm, chúng xuất hiện trên cơ thể và trên vây cá. Vì vậy, mọi người thường gọi chúng với cái tên bệnh đốm trắng. Ngoài những đốm trắng, hành vi của cá cũng sẽ thay đổi, chúng có thể sẽ chán ăn. Những triệu chứng này thường dễ nhận biết, đặc biệt là trong giai đoạn sau của bệnh. Nếu bệnh được phát hiện sớm, thì cá vẫn có thể cứu được. Tuy nhiên, việc phòng bệnh sẽ tốt hơn thông qua kỹ thuật nuôi, cách chăm sóc và duy trì bể cá ổn định.

Bệnh do vi khuẩn có thể ảnh hưởng đến cá hắc quần như bệnh thối vây, đây là một trong loại bệnh hay gặp. Cá bị bệnh sẽ bị thối vây, đúng như cái tên gọi của chúng. Những con cái bị bệnh thường có dấu hiệu chán ăn, lờ đờ. Môi trường sống bị ô nhiễm hoặc chất lượng nước kém thường gây ra tình trạng này. Sự mất cân bằng về độ pH, amoniac hoặc nitrat trong nước làm cá yếu đi. Nhưng nếu phát hiện sớm, khắc phục và cải thiện được tình trạng nước, thì cá có thể hồi phục được sức khỏe. Bạn cũng có thể mua những loại thuốc điều trị bệnh thối vây ở cá cảnh. Các loại thuốc có thể được sử dụng để điều trị bệnh thối vây như Melafix, Myxazin và Maracyn.

Bệnh velvet (velvet disease), đây là một bệnh do ký sinh trùng có tên Oodinium limneticum và Oodiunium pilularis gây ra. Những con cá nhiễm bệnh thường xuất hiện những hạt li ti màu vàng, vây cá thưởng dính lại và lờ đờ. Cá có thể được chữa bằng natri clorua và các loại thuốc khác, khi cá bị bệnh này việc tăng nhẹ nhiệt độ cũng giúp cá nhanh chóng khỏe lại.

Bệnh ký sinh trùng, nhiễm sán (Gyrodactylus sp.) bệnh này là do ký sinh trùng gây ra. Những ký sinh trùng, chúng thường xâm nhập vào da và mang cá, hút máu và lấy đi các chất dinh dưỡng. Điều này là cá yếu dần đi, màu sắc của cá cũng nhạt đi, vây yếu và rũ xuống khiến cá mất thăng bằng khi bơi. Ngoài ra bạn cũng có thể nhìn thấy các đốm đỏ trên thân và vây cá. Bạn có thể sử dụng Praziquantel để điều trị bệnh ký sinh trùng sán cá.

Các phương pháp và thuốc điều trị bệnh thường có sẵn để chữa. Vì vậy, việc phát hiện sớm bệnh sẽ giúp cá sẽ có cơ hội khỏi bệnh cao hơn. Tuy nhiên, ngay cả khi cá bị bệnh đã được chưa khỏi cũng gây ra nhiều vấn đề cho cá (căng thẳng, rối loạn). Vì vậy, việc ngăn ngừa bệnh bằng cách chăm sóc và duy trì môi trường sống ổn định là điều quan trọng nhất.