Tác dụng của cây dâu tằm

Cây dâu tằm có tên khoa học là Morus alba L. Morus acidosa, thuộc họ dâu. Người ta còn gọi nó bằng những cái tên khác như cây tang thầm, cây mạy môn.

Đây là một loài cây thân gỗ nhỏ, chiều cao trung bình khoảng 3m. Thân và cành mềm, được bao phủ bởi một lớp lông mềm khi còn non. Khi trưởng thành, thân nhữ và có màu trắng xám. Vỏ thân có nốt sần màu trắng như sữa.

Lá có hình bầu dục, mọc so le nhau. Phiến lá mỏng, mép lá có răng cưa, chiều dài của lá khoảng 5 - 10cm, chiều rộng khoảng 4 -8cm. Lá có màu xanh, trong đó mặt lá trên có màu đậm hơn. Mạng lưới gân lá dày đặc, gân lớn chạy từ cuống lá. Bề mặt lá cũng có lông tơ mịn rải rác trên gân lá.

Hoa thuộc loại đơn tính, thường mọc thành cụm. Hoa đực dài 1,5 – 2 cm, có cuống ngắn, có lông thưa và 4 lá đài tù với 4 nhị đối diện các lá đài . Hoa cái có 4 lá đài, có bầu 1 ô và 1 noãn.

Quả bế, mọng nước, được bao bọc trong các lá đài đồng trưởng. Khi còn non, quả có màu trắng xanh còn khi chín sẽ chuyển sang màu đỏ hồng và đen. Chiều dài của quả khoảng 1 - 2cm, cuống quả dài 1 – 1,5 mm. Dâu tằm có vị ngọt nhẹ và hơi chua. Mùa thu hoạch quả dâu tằm thường vào cuối tháng 3 - đầu tháng 4.

Ở Việt Nam, cây dâu tằm được trồng phổ biến trên khắp cả nước, đặc biệt là các tỉnh như Lâm Đồng, Nghệ An, Hà Nội,...

Theo nghiên cứu, quả dâu tằm tươi có chứa nước, carbohydrate, protein, chất béo, chất xơ cùng các loại vitamin E, C, K1, sắt, kali, acid folic, acid folinic và nhiều hoạt chất chống oxy hóa khác (flavonoid, isoquercetin, polyphenol). Trong lá dâu tằm có chứa các gốc amin tự do, protein, tanin, vitamin C. Cành dâu tằm có chứa nhiều hoạt chất mulberry, cyclomulberrin, dihydromorin, maclaurin, dihydrokaempferol.

Theo Y học cổ truyền, vỏ của cây dâu tằm có vị ngọt, tính mát, có tác dụng điều trị ho có đờm, ho lâu ngày có sốt, lợi tiểu. Lá dâu tằm có vị ngọt đắng, tính mát, có tác dụng chữa cảm mạo, sốt, an thần, cao huyết áp, tăng tiết mồ hôi và làm tiêu đờm. Quả dâu tằm có vị ngọt, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, bổ huyết, hỗ trợ hoạt động của hệ tiêu hóa. Ngoài ra, cây ký sinh trên cây dâu cũng có tác dụng bổ gan thận, điều trị đau nhức xương khớp.

Theo nghiên cứu của Y học hiện đại, dâu tằm lại mang đến những tác dụng sau:

- Cải thiện sức khỏe tim mạch: Dâu tằm có chứa hoạt chất chống oxy hóa Resveratrol, làm tăng sản xuất oxit nitric, làm giãn mạch và giảm nguy cơ hình thành cục máu đông cũng như ngăn ngừa các bệnh lý như đột quỵ, cơn đau thắt ngực,...

- Tăng cường sức đề kháng và hệ miễn dịch: Do quả dâu tằm có chứa nhiều vitamin C với tác dụng giúp hỗ trợ hệ miễn dịch, ngăn ngừa các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài.

- Làm chậm quá trình lão hóa da: Trong quả dâu tằm có chứa nhiều vitamin và các chất chống oxy hóa, có tác dụng ngăn ngừa sự tấn công của các gốc tự do, giúp da khỏe đẹp, căng mịn.

- Chống tế bào ung thư, giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư.

- Hạ cholesterol trong máu, giảm hình thành chất béo ở gan, ngăn ngừa tình trạng gan nhiễm mỡ.

- Kiểm soát lượng glucose có trong máu nhờ hợp chất deoxynojirimycin, có tác dụng ức chế enzyme ở ruột phá vỡ đường carbohydrate làm tăng đường huyết.

- Giàu chất xơ, hỗ trợ hoạt động của hệ tiêu hóa, giảm táo bón.

- Cải thiện thị lực, ngăn ngừa quá trình đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng nhờ vào việc quả dâu tằm chứa nhiều zeaxanthin, carotenoid.

- Hỗ trợ xương phát triển chắc khỏe, ngăn ngừa tình trạng thoái hóa xương, giảm loãng xương ở người cao tuổi, điều trị các bệnh lý về xương khớp, do dâu tằm chứa nhiều vitamin K, canxi và sắt.

- Hỗ trợ quá trình giảm cân vô cùng hiệu quả.

Thông thường, hầu hết các bộ phận của dâu tằm (vỏ rễ, cành non, lá, quả) đều có thể sử dụng. Ngoại trừ việc quả chỉ cho thu hoạch theo mùa thì những bộ phận khác đều có thể thu hoạch quanh năm.

Nhìn chung, sau khi thu hoạch, bạn có thể đem thân, rễ đi rửa sạch rồi phơi khô để dùng làm thuốc. Khi sử dụng thì sắc nước uống, liều dùng từ 6 - 18g/ngày.

Đối với phần lá dâu tằm, bạn có thể sử dụng lá tươi để nấu canh, hãm nước để uống như trà hay sử dụng để làm thức ăn cho tằm. Ngoài ra, bạn cũng có thể phơi khô lá dâu tằm để sắc nước uống.

Với quả dâu tằm chín, bạn có thể sử dụng tươi, ngâm rượu hoặc ngâm đường.

Dưới đây là một số bài thuốc phổ biến từ cây dâu tằm dựa trên kinh nghiệm dân gian:

- Bài thuốc điều trị cao huyết áp: Chuẩn bị một nắm lá dâu tằm tươi (đã được rửa sạch và thái nhỏ) cùng một ít cá diếc (đã được làm sạch nhớt bề mặt bằng muối và không mổ bụng). Tiến hành thực hiện bằng cách đem luộc cá diếc rồi gỡ lấy thịt để nấu canh với lá tang diệp. Sử dụng để ăn hằng ngày sẽ có tác dụng giúp ổn định huyết áp.

- Bài thuốc hỗ trợ điều trị tiểu đường: Đem lá và quả dâu tằm ép lấy nước và cô đặc thành cao để mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần uống khoảng 5g.

- Bài thuốc điều trị ho lâu ngày, ho ra máu: Chuẩn bị một ít rễ cây dâu tằm, đã được rửa sạch và bỏ vỏ bên ngoài, sau đó đem đi ngâm vào nước vo gạo trong một ngày rồi vớt ra phơi khô. Sau khi rễ khô thì đem sao vàng hạ thổ rồi bảo quản trong bình thủy tinh. Sử dụng bằng cách sắc nước để uống mỗi ngày với liều lượng khoảng 10 - 16g.

- Bài thuốc sơ cứu khi bị chảy máu cam: Chuẩn bị một nắm lá dâu tằm, đem đi rửa sạch, vò nhẹ rồi nhét vào mũi.

- Bài thuốc chữa ra mồ hôi trộm ở trẻ em: Chuẩn bị nguyên liệu gồm 12g lá dâu, 4g cam thảo, 20g lô căn, 12g liên kiều, 12g bạc hà, 12g cúc hoa và 12g hạnh nhân. Đem những nguyên liệu trên để sắc lấy nước uống trong ngày, chia đều làm 2 lần uống.

- Cách ngâm rượu từ quả dâu tằm khô: Bạn cần chuẩn bị 1kg dâu tằm đã được phơi khô cùng khoảng 4 - 5l rượu gạo 40 độ. Tiến hành cho dâu tằm khô vào bình thủy tinh rồi đổ ngập rượu để ngâm trong 1 tháng là bạn có thể sử dụng. Mỗi lần, bạn chỉ nên uống khoảng 5 - 10ml để tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ phòng ngừa một số bệnh lý.