Tác dụng của cây cối xay đối với sức khỏe

Cây cối xay có tên khoa học là Abutilon indicum. Đây là một loài cây thân thảo nhỏ, mọc thành bụi, sống lâu năm.

Thân cây có chiều cao khoảng 1 - 1,5m, có nhiều cành hình trụ, được bao phủ bởi một lớp lông nhỏ mềm.

Lá cây có hình tim, đầu nhọn, cuống dài, mép lá có răng cưa và mọc so le nhau. Hai mặt lá cũng được bao phủ bởi lớp lông mềm, trong đó, mặt lá dưới có màu trắng xám.

Hoa có màu vàng, mọc riêng lẻ ở kẽ lá. Cuống hoa dài, có đốt gấp khúc, đài hoa có lông ngắn ở mặt ngoài, cánh hoa có hình tam giác ngược. Nhị hoa nhiều, tụ tập trên một trụ có lông xồm xoàm ở gốc. Bầu hoa có lông, bao gồm khoảng 20 lá noãn.

Quả của cây do nhiều nang họp lại, xếp xít nhau. Hình dáng bên ngoài của quả nhìn giống cái cối xay, nang có lông ở phần lưng và có mỏ nhọn. Bên trong quả có chứa 3 hạt màu đen nhạt, hình thận.

Trong năm, mùa hoa nở thường bắt đầu từ tháng 2 đến tháng 3, còn mùa cây ra quả thường bắt đầu từ tháng 4 đến tháng 6.

Hiện nay, trên thế giới, cây cối xay phân bố chủ yếu ở các nước khu vực nhiệt đới châu Á như Việt Nam, Malaysia, Indonesia,...

Cây cối xay ưa ẩm, ưa sáng và có thể hơi chịu bóng ở thời kỳ cây còn nhỏ. Cây thường rụng lá vào mùa đông hoặc mùa khô. Sau khi chặt, phần còn lại của cây vẫn có khả năng tiếp tục tái sinh.

Theo nghiên cứu, cây cối xay có chứa Flavonoid, hợp chất phenol, acid amin, acid hữu cơ, glucose, fructose, galactose. Trọng hạt còn chứa 5% dầu béo, các acid béo là acid palmitic, acid stearic và một số acid béo khác; phần không xà phòng hóa chiếm 1,7%.

Theo Y học cổ truyền, cây cối xay có vị cam, tính bình, có tác dụng giải nhiệt, hoạt huyết, lợi tiểu. Không giống như tác dụng của cây cỏ máu, người ta thường sử dụng cây cối xay để điều trị sốt cao, đau đầu, tai ù, điếc, sốt vàng da, tiểu tiện vàng đỏ, đái rắt, tiểu buốt, phù thũng, lở ngứa, dị ứng.

Còn theo nghiên cứu của Y học hiện đại, cây cối xay có những tác dụng sau:

- Tác dụng kháng viêm: Do bên trong cây cối xay có chứa hợp chất gossypin.

- Tác dụng nhuận tràng, tiêu viêm: Đây là tác dụng của hạt. Người ta thường sử dụng hạt để điều trị cảm sốt, đau đầu, bí tiểu tiện, phù thũng sau khi đẻ, mắt có màng mộng, tai điếc, kiết lỵ.

- Tác dụng chữa mụn nhọt: Đây là tác dụng của lá, thường giã nát lá rồi đắp ngoài da hay kết hợp với nhân trần để điều trị chứng vàng da hậu sản.

Thông thường, bộ phận sử dụng của cây cối xay bao gồm những phần trên mặt đất đã phơi hoặc sấy khô (thân, cành lá, quả,…). Dưới đây là một số bài thuốc thông dụng từ cây cối xay:

- Điều trị đau tai: Chuẩn bị 60g cây cối xay hoặc 20 – 30g quả rồi đem nấu với thịt lợn để ăn.

- Điều trị tật điếc: Chuẩn bị rễ cây cối xay, vọng giang nam, mộc hương, mỗi loại 60g rồi đem nấu với đuôi lợn để ăn.

- Điều trị kiết lỵ hay mắt có màng mộng: Chuẩn bị quả cây cối xay, hoa mào gà, mỗi loại 30g rồi đem sắc với nước để uống.

- Điều trị cảm sốt, nhức đầu do phong nhiệt: Chuẩn bị 12 - 16g cây cối xa, 6g bạc hà, 8g lá tre, 8g kinh giới, 12g kim ngân hoa. Đem những nguyên liệu này sắc với 750 ml nước cho tới khi còn 250ml thì ngừng rồi chia thành 2 phần để uống trước bữa ăn.

- Điều trị bí tiểu, tiểu rắt, tiểu buốt: Chuẩn bị 30g cây cối xay, 20g rễ tranh, 20g râu bắp, 20g bông mã đề, 8g cỏ mần trầu, 12g rau má. Đem những nguyên liệu trên sắc với 650ml nước, cho tới khi còn 250ml thì ngừng, chia thành 2 phần rồi uống trước bữa ăn.

- Điều trị mề đay, dị ứng: Chuẩn bị 30g toàn cây cối xay, 100g thịt lợn nạc, đem hầm chín, ăn thịt lợn và uống nước thuốc. Ăn liên tục trong vòng 7 – 10 ngày.

- Hỗ trợ điều trị đau nhức xương khớp: Chuẩn bị 5g lá cây cối xay khô, 3g rau muống biển, 3g rễ cỏ xước, 5g rễ cây xấu hổ, 3g lá lạc tiên, 3g lá lốt. Đem những nguyên liệu trên hãm nước uống thay trà trong ngày, uống liên tục trong vòng 1 tháng.