Tác dụng của cây sâm đất (Sâm mùng tơi)

Cây sâm đất có tên khoa học là Talinum fruticosum, thuộc họ Rau sam. Người ta còn gọi loài cây này bằng những cái tên khác như sâm mồng tơi, sâm thổ Cao Ly, đông dương sâm, sâm thảo hay giả nhân sâm.

Thân cây sâm đất thường mọc đứng, nhẵn và phân thành nhiều nhánh.

Lá cây có hình trái xoan thuôn hoặc hình trứng ngược, mọc so le nhau. Phiến lá dày, nhẵn bóng cả 2 mặt, mép lá có hình dạng lượn sóng. Lá thót lại ở gốc, tạo thành phần cuống rất ngắn.

Hoa có màu hồng tím, kích thước nhỏ, thường xếp thành chùm thưa ở ngọn và các nhánh với chiều dài khoảng 30cm.

Quả cũng có kích thước nhỏ, khi chín có màu đỏ nâu, xám tro hay màu sẫm như quả của cây rau mồng tơi. Bên trong quả chứa hạt dẹt, kích thước rất nhỏ, màu đen nhánh.

Thời điểm cây ra hoa là vào tháng 6 đến tháng 7 , ra quả vào khoảng tháng 9 đến tháng 10.

Cây sâm đất có nguồn gốc xuất xứ từ khu vực Trung Mỹ. Ở Việt Nam, loài cây này phân bố ở hầu hết các tỉnh thành, chủ yếu mọc hoang, phát triển tự nhiên.

Tất cả các bộ phận của cây sâm đất (bao gồm lá, thân và củ) đều có thể sử dụng được. Việc thu hoạch cây sâm đất có thể tiến hành quanh năm, sử dụng sâm đất dưới dạng tươi hoặc khô đều được.

Theo nghiên cứu, bên trong cây sâm đất có chứa hoạt chất pectin cùng một số hoạt chất khác.

Theo Y học cổ truyền, cây sâm đất có vị ngọt, tính bình, tác động vào hai kinh là tâm và phế. Tác dụng của sâm đất là hoạt huyết, giải độc và chống co giật. Riêng phần rễ có tác dụng nhuận tràng, lợi niệu, long đờm, dùng để điều trị bệnh ho, bệnh gan hay phù thũng.

Còn theo nghiên cứu của Y học hiện đại, cây sâm đất có tác dụng thúc đẩy tiểu tiện nhờ cơ chế kích thích D – amino oxidase, ức chế succinic dehydrogenase tại thận. Cây sâm đất cũng chứa hàm lượng lớn kali, có tác dụng lợi niệu. Ngoài ra, sâm đất còn có tác dụng chống viêm, tăng tiết niệu, giảm phù, giảm cholesterol trong máu.

Cũng giống như tác dụng của cây kim ngân, cây sâm đất có những bông hoa nhỏ xinh xắn, mang đến vẻ đẹp tinh tế nên người ta còn trồng sâm đất để làm cây cảnh. Đặc biệt, việc trồng cây kim ngân cũng không hề khó như nhiều người vẫn nghĩ.

Ngoài ra, cây sâm đất thường phân bố nhiều ở các tỉnh trung du miền núi nên người dân ở đây thường sử dụng loại cây này như một loại rau xanh để làm thức ăn hàng ngày.

Dưới đây là một số bài thuốc điều trị bệnh từ cây sâm đất theo kinh nghiệm dân gian:

- Bài thuốc bồi bổ cơ thể: Bạn cần chuẩn bị một ít lá sâm đất tươi hoặc khô, đem đi rửa sạch rồi đun lấy nước để uống. Bài thuốc này được sử dụng trong trường hợp cơ thể bị suy nhược, ra nhiều mồ hôi, tăng giảm huyết áp đột ngột.

- Bài thuốc giảm đau, tiêu viêm: Bạn có thể sử dụng lá, rễ hoặc củ cây sâm đất đã rửa sạch rồi đem đun lấy nước để uống khi gặp phải tình trạng đau khớp, sưng khớp,...

- Bài thuốc điều trị một số bệnh về da: Bạn có thể đun nước từ lá và rễ của sâm đất với nước để uống, dùng phần bã để đắp vào phần da bị tổn thương khi gặp một số bệnh về da như ghẻ lở, hắc lào,...

- Bài thuốc điều trị chứng mồ trộm: Chuẩn bị 60g sâm đất cùng một nửa cái bao tử lợn. Sơ chế bao tử lợn bằng chanh và nước muối cắt thành miếng vừa ăn. Sau đó, cho vào nồi hầm nhừ với sâm đất, nêm nếm gia vị cho vừa ăn.

Bên cạnh đó, bạn có thể sử dụng sâm đất để ngâm rượu với những tác dụng tương tự như địa liền ngâm rượu. Bạn cần chuẩn bị củ sâm đất, đem đi rửa sạch, cắt thành lát nhỏ rồi cho vào bình thủy tinh. Cuối cùng, đổ rượu trắng vào và ngâm trong khoảng 2 tuần là có thể sử dụng được.

Ngoài ra, cây sâm đất cũng có thể chế biến thành nhiều món ăn khác nhau như nấu canh (sử dụng lá, thân hoặc củ sâm đất để nấu với thịt, cá, tôm,...) hay luộc, xào, salad hay ăn sống trực tiếp.