Cây nga truật là cây gì ? Cây nga truật có tác dụng gì?

Ngoài cái tên nghệ đen, cây nga truật còn được người ta gọi bằng những cái tên khác như bồng truật, ngải tím hay tam nại. Còn tên khoa học của dược liệu này là Curcuma zedoaria.

Cây nga truật thuộc loại cây thân thảo, chiều cao trung bình khoảng 1 - 1,5m. Thân cây dạng thân rễ, hình nón. Trên thân rễ có vân ngang và có những củ hình trụ tỏa ra theo dạng hình chân vịt. Bên cạnh đó, thân rễ của nga truật còn mang theo nhiều củ màu trắng, có hình trứng hoặc hình trái xoan.

Lá cây không có cuống, hình mũi mác. Mỗi lá có chiều dài khoảng 30 - 60cm, chiều rộng khoảng 7 - 8cm. Lá có bẹ ở phần gốc, bề mặt trên của lá có nhiều đốm tía chạy dọc.

Hoa có màu vàng, mọc từ thân rễ và thành cụm hình trụ dài khoảng 20cm. Thông thường, hoa sẽ xuất hiện trước khi cây nga truật ra lá.

Trong tự nhiên, cây nga truật thường mọc hoang dại và được trồng nhiều ở các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới, trong đó có Việt Nam.

Trên thực tế, thân rễ của cây nga truật là bộ phận được thu hái và sử dụng. Thời điểm thích hợp để thu hoạch nga truật là vào mùa đông. Người ta sẽ tiến hành thu hoạch phần rễ củ của cây nga truật rồi cắt bỏ đi những rễ con, đem đi đồ chín rồi phơi khô để cất sử dụng dần.

Theo Y học cổ truyền, nga truật có vị đắng, hơi cay, tính ôn và không có độc. Sử dụng nga truật quy vào kinh can, có tác dụng hành khí, phá huyết và tiêu tích hóa thực. Chính vì vậy, nga truật được sử dụng để điều trị các chứng bệnh liên quan đến hoạt động của hệ tiêu hóa (như đau bụng, đầy hơi, khó tiêu,...). Ngoài ra nó còn được sử dụng để điều trị bế kinh, hành kinh có máu cục ở phụ nữ.

Còn theo nghiên cứu của Y học hiện đại, nga truật mang đến những công dụng sau:

- Kích thích hoạt động của hệ tiêu hóa, cải thiện các tình trạng đầy bụng, chậm tiêu,...

- Tăng bài tiết dịch mật, ức chế nhẹ việc tiết dịch dạ dày.

- Kháng khuẩn, phá vỡ và ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư gan.

Một số bài thuốc dân gian từ cây nga truật

Nga truật được ứng dụng trong nhiều bài thuốc dân gian, dưới đây là một số bài thuốc mà bạn có thể tham khảo:

- Bài thuốc điều trị đau bụng kinh, hành kinh có máu đông ở phụ nữ: Bạn cần chuẩn bị 15g ích mẫu, 15g nga truật. Đem những nguyên liệu này để sắc lấy nước uống mỗi ngày cho đến khi các tình trạng trên được cải thiện:

- Bài thuốc điều trị chứng ăn uống khó tiêu: Bạn cần chuẩn bị nga truật cùng các nguyên liệu khác, bao gồm mộc hương, mạch bá, thanh bì, nhục đậu khấu, kinh tam lăng, súc sa mật, quất bì, nhân sâm. Mỗi loại dược liệu, bạn lấy một lượng bằng nhau, khoảng 6 – 10g. Đem những nguyên liệu trên sắc lấy nước rồi chia làm 3 phần để ngay uống trong ngày.

- Bài thuốc điều trị bệnh đau dạ dày: Với bài thuốc này, bạn cần chuẩn bị 1kg nga truật, 3 lạng ô tặc, 2 lạng trúc diệp cùng 2 lạng sài hồ sao vàng. Bên cạnh đó, bạn cần chuẩn bị thêm một ít mật ong nguyên chất. Đem tất cả nguyên liệu trên nghiền thành bột rồi dùng mật ong để làm thành viên uống. Mỗi lần uống khoảng 20g, mỗi ngày 2 lần trước khi ăn khoảng 30 phút.

Bên cạnh việc sử dụng trong các bài thuốc điều trị bệnh, nga truật còn được sử dụng dưới các hình thức như sau:

- Dùng để ngâm rượu: Chuẩn bị 2,5g nga truật cùng 25g nha đam, 5g long đờm thảo, 2,5g đại hoàng, 2,5g phan hồng hoa cùng 2,5g polyporus officinalis. Đem tất cả những nguyên liệu trên cắt nhỏ rồi đem ngâm với 2l rượu 60 độ. Thời gian ngâm là khoảng 10 ngày. Sau đó, bạn có thể đem ra sử dụng, mỗi ngày uống khoảng 2 - 5ml.

- Nấu cùng với tim lợn: Bạn có thể sử dụng 25g ngâm truật để hầm với 1 cái tim lợn, dùng cho những trường hợp bị đầy bụng, ăn uống không tiêu. Chỉ cần đem tim lợn rửa sạch, cắt lát nhỏ rồi nấu chín, thêm các gia vị đầy đủ là được.

- Nước sữa nga truật: Nước sữa nga truật dùng cho những trường hợp trẻ sơ sinh bị nôn sau khi bú sữa mẹ. Chuẩn bị khoảng 4g nga truật đã tán mịn hòa cùng 50ml sữa tươi rồi cho trẻ uống là được.