Hướng dẫn cách nuôi chim Bách Thanh, Chàng Làng, Quích

Bách thanh tổng cộng có 34 loài ^{[14] X Research source Grey-backed shrike - wikipedia} và được chia làm 4 chi. Chi Urolestes, có 1 loài là bách thanh Bách thanh ác là. Chi Corvinella, có 1 loài là Bách thanh mỏ vàng. Chi Eurocephalus có 2 loài là bách thanh mào trắng phương bắc và Bách thanh mào trắng phương nam. Chi "Lanius" có 30 loài như bách thanh vằn, bách thanh đầu hung, bách thanh nâu, bách thanh lưng đỏ, bách thanh đuôi đỏ, bách thanh nhỏ, bách thanh lưng xám, bách thanh đuôi dài, bách thanh xám lớn, bách thanh mặt nạ,... Trong đó, bách thanh lưng xám, bách thanh lưng đỏ, bách thanh đuôi dài, bách thanh đầu hung là thường xuất hiện nhiều nhất ở nước ta.

• Bách thanh lưng xám (Grey-backed shrike) có tên khoa học là Lanius tephronotus ^{[15] X Research source Red-backed shrike - wikipedia} . Bách thanh lưng xám có chiều dài 21 – 25 cm và trọng lượng 39 - 54g. Bách thanh lưng xám có mỏ trên hơi cong xuống và dài hơn mỏ dưới, một vệt ngang quanh mắt, mắt và chân đều có màu đen. Lông trên đỉnh đầu kéo thẳng xuống lưng và 2 vai là màu xám. Lông cánh, đuôi có màu nâu với những viền màu vàng cam ở cuối. Hai 2 lông mạn sườn đến cuối mông có màu vàng. Lông cổ kéo xuống bụng có màu trắng đục.
• Bách thanh lưng đỏ (Red-backed shrike) có tên khoa học là Lanius collurio ^{[16] X Research source Long-tailed shrike - wikipedia} , loài này có chiều dài 16 – 18 cm và có trọng lượng 25 - 35g. Lông trên đỉnh đầu kéo xuống gáy có màu xám, vệt lông ngang xung quanh mắt có màu đen, lông lưng có màu nâu đỏ, lông ngực và bụng có màu trắng lẫn cam nhạt. Mỏ ngắn và chân có màu đen. Lông cánh và đuôi có màu nâu với những viền màu vàng cam ở cuối
• Bách thanh đuôi dài (Long-tailed shrike) có tên khoa học là Lanius schach ^{[17] X Research source Bull-headed shrike - wikipedia} , có chiều dài 23 - 27 cm và trọng lượng 52 g. Lông trên đỉnh đầu và lông vệt ngang quanh mắt có màu đen, lông lưng và 2 bên sườn kéo xuống mông có màu cam nhạt, lông đuôi dài và lông cánh có màu nâu với những viền màu vàng cam ở cuối. Mỏ và chân đều có màu đen.
• Bách thanh đầu hung (Bull-headed shrike) có tên khoa học là Lanius bucephalus ^{[18] X Research source Bách thanh lưng đỏ - wikipedia} , loài này chiều dài 19 – 20 cm và có trọng lượng 34 – 52 g. Lông đỉnh đầu có màu nâu hung. Lông ngực màu vàng nhạt với viền nâu đậm ở cuối giống như những vảy cá. Mắt, mỏ và chân đều có màu đen.

Chim bách thanh thường có dáng đứng thẳng khi đứng trên cành cây để bắt con mồi như thằn lằn, côn trùng, chim nhỏ và các loài gặm nhấm. Chúng thường đứng một địa điểm ưa thích để kiếm ăn, loài này thường tranh giành chỗ đậu để tìm kiếm con mồi. Tiếng kêu của bách thanh giống như một con ếch bị rắn cắn. Ngoài ra, chúng có khả năng bắt chước tiếng của chim cánh cụt, tiếng sóc. Loài này hầu như có thế ăn được hầu hết các loại động vật khác nhau, chúng có thể ăn được cá, rắn đến những côn trùng và loài gặm nhấm. Chim bách thanh thường chủ yếu đậu trên cành cây và chờ đợi con mồi hoặc di chuyển để tìm kiếm thức ăn trong bụi cây. Chim bách thanh thường có thói quen sau khi bắt được con mồi, dự trữ thức ăn trên các cành cây cao, nhất là những cành cây có gai để giữ con mồi, tránh bị cướp mất thức ăn.

Để nuôi chim bách thanh bạn cần chọn lồng có kích thước đường kính tổi thiểu 45 - 50 cm, chiều cao 55 - 60cm, khoảng 64 nan đối với lồng tròn. Bạn cũng có thể chọn lồng vuông, lồng chữ nhật đủ rộng để chim có thể bay nhảy. Một số đồ dùng cần thiết như cần đậu, cóng đựng thức ăn và nước uống, máng chắn phân, vải chùm lồng, máng tắm cho chim. Đây đều là những vật dụng cần có trước khi nuôi chim bách thanh.

Chim chàng làng là loài chim chủ yếu thích ăn thịt và dự trữ thức ăn, một số thức ăn yêu thích được như:

• Thức ăn côn trùng: sâu bướm, sâu gạo, ong, cào cào, châu chấu, dế, bọ cánh cứng, ...
• Thức ăn thịt động vật: cóc, ếch nhái, rắn, thằn lằn, chuột,...
• Thức ăn hoa quả, trái cây: cam, chuối, táo,..

Trong nuôi nhốt thức ăn có thể dùng là cám dành riêng cho chàng làng, bạn có thể mua cám ngoài cửa hàng thú cưng hoặc tự làm cám riêng. Nên chọn cám có đầy đủ chất dinh dưỡng, để chim có thể phát triển tốt nhất. Không nên cho ăn cám không, nên bổ sung những thức ăn trên. Điều này sẽ giúp chim sống khỏe và ít bị bệnh hơn. Đối với chim con được bắt ngoài tự nhiên về, bạn nên cho chúng ăn thức ăn côn trùng cắt nhỏ ra, thịt ếch nhái, châu chấu và cào cào để giúp chúng nhanh lớn hơn. Không nên cho chim ăn quá no, cách 40 phút cho ăn 1 lần, bắt đầu cho ăn từ lúc sáng sớm đến chiều muộn. Quá trình chim phát triển sẽ cần nhiều thức ăn ơn và số lượng mỗi lần ăn sẽ nhiều hơn.

• Chọn lọc chim bố mẹ: Chim trống và chim mái có giọng hót hay, lông mượt, dáng đẹp, lông thon gọn không xù, hoạt động nhanh nhạy hoạt bát, không bị bệnh và hay hót. Chim đã đến tuổi có thể giao phối, thông thường chim đực đến 2 tuổi và chim cái 1 tuổi là có thể cho ghép đôi được.
• Tách chim trống và chim mái: Bạn nên tách chim trống và chim mái ra một thời gian, cùng với đó lên lịch cho chế độ chăm sóc đặc biệt.
• Chế độ ăn uống đặc biệt cho chim trống và chim mái: Trong thời gian này để chim có thể sinh sản tốt, cho ra những lứa khỏe mạnh bạn nên bồi bổ chim bách thanh những thức ăn có chứa nhiều dinh dưỡng, đặc biệt là những thức ăn chúng yêu thích như thịt ếch, thịt chuột, các loại côn trùng. Bạn thường xuyên thay đổi thức ăn cho chúng để chim có được nhiều chất dinh dưỡng khác nhau. Ngoài ra, bổ sung khoáng là điều cần thiết, bạn có thể mua chúng tại các cửa hàng thú cưng.
• Chọn lồng sinh sản: Để chim trống và chim mái có thể sinh sản thuận lợi bạn cũng nên thiết kế một chiếc chuồng bằng lưới thép không gỉ và chắc chắn. Trong lồng cần làm thêm 1 cái tổ, tổ này bạn có thể dùng gáo dừa, bình gốm hoặc các vật dụng để chim làm tổ. Ngoài ra, lồng cũng cần các vật dụng đựng thức ăn, nước uống, cần đậu và đựng phân chim. Lồng nên thiết kế rộng rãi, kích thước tổi thiểu của lồng 2m x 1,2m x 1,5m (Dài x rộng x cao). Lồng chim luôn được dọn dẹp sạch sẽ và thức ăn thay mới thường xuyên.
• Ghép cặp: Thời điểm tháng 2 - 6 âm lịch là thời gian lý tưởng để cho chim bách thanh ghép cặp sinh sản. Bạn nên cho chim trống vào lồng trước, sau đó để chim mái vào sau, bạn nên để chim trống và chim mái riêng tư để tránh sự chú ý sang bạn. Chim trống sẽ ve vãn tán tỉnh đến khi chim mái cúi đầu, khi này bạn sẽ chuyển đến giai xây tổ cho chúng.
• Làm tổ: khi thấy chim mái chủ động tìm vật liệu làm tổ, bạn nên tìm kiếm cho chúng những cành cây khô nhỏ, rơm, cỏ, bông. Những vật liệu này bạn nên để vào trong lồng lúc trời chạng vạng tối, tránh được chim sợ khi bạn thò tay vào. Thời gian chim bách thanh xây xong tổ mất khoảng 4 đến 5 ngày. Sau khi xây tổ xong, chim mái sẽ đẻ trứng từ 2 - 4 quả trứng. Trong thời gian này bạn vẫn nên cung cấp thức ăn tốt nhất cho chúng.
• Thời gian ấp trứng và nở con: Trứng bách thanh sẽ nở sau khoảng 12-14 ngày. Trong thời gian này bạn cần chuẩn bị thịt tươi thường xuyên, để khi con non nở sẽ có thịt để ăn, tránh thiếu thức ăn. Thức ăn côn trùng và thịt sẽ giúp chim bách thanh nhanh lớn. Chim bố và chim mẹ trong thời gian này cũng sẽ cho chim non ăn thịt với sữa non trong nước dãi.
• Chim con học chuyền cành: Nếu ăn uống tốt đầy đủ, chim chỉ cần 2 tuần là có thể chuyền cành được rồi. Thời gian này, bạn đừng sớm tách chim bố mẹ với chim con ra để chúng có thể học được cách tập bay. Trong thời gian này, bạn cũng nên hạn chế tới gần, vì chim non nhát. Hãy để thêm mấy cành đậu để chim con tập bay.

• Vệ sinh thường xuyên: Chuồng và lồng nuôi chim nên được vệ sinh ít nhất 1 - 2 lần mỗi tuần. Trong quá trình này, bạn dọn dẹp phân chim, thức ăn còn lại và bất kỳ vật dụng nào không còn sử dụng được nữa.
• Vệ sinh nước uống, cóng đựng thức ăn: Đổ những thức ăn thừa còn lại và nước cũ đi, rửa sạch sẽ đồ đựng thức ăn nước uống ít nhất 1 - 2 lần một ngày. Cho chim ăn những thức tươi sạch, không nấm mốc hoặc nhiễm bẩn.
• Tránh sử dụng các chất hóa học mạnh để vệ sinh chuồng, vì nó có thể gây hại cho sức khỏe của chim. Bạn nên đeo khẩu trang và găng tay để tránh bị nhiễm vi khuẩn hoặc các loại bệnh liên quan đến chim.

Chim Bách Thanh hay Chàng Làng hiện nay đang bị thu hẹp môi trường sống, nạn săn bắt và bẫy chim bách thanh đang khiến loài chim này không còn xuất hiện nhiều ở Việt Nam nữa. Trong nuôi nhốt loài này cũng có thể bị tấn công mèo, chó. Vì vậy bạn cần lưu ý trước khi nuôi loài chim này. Để chim sống ngoài tự nhiên là cách tốt nhất giúp chúng duy trì loài chim.

Một số bệnh thường gặp ở chim bách thanh như:

• Bệnh tiêu chảy
  • Dấu hiệu, triệu chứng: Khi bách thanh bị tiêu chảy phân sẽ loãng, viêm nhiễm hậu môn, xù lông, phân có dịch nhày.
  • Nguyên nhân: Nguyên nhân chủ yếu là bị nhiễm vi khuẩn, vi rút, thức ăn bị nấm mốc, nước uống bị nhiễm bẩn.
  • Điệu trị: Để chữa tiêu chảy cho chim bách thanh bạn có thể bổ sung thêm vitamin C, để chim được làm sạch đường ruột. Thay thế nước uống cho chim bằng nước chè xanh, nước chè xanh giúp trị tiêu chảy rất tốt. Ngoài ra, bạn có thể dùng thuốc tiêu chảy trộn lẫn với thức ăn để chữa cho chim.
  • Phòng tránh: Cách phòng trách tiêu chảy cho chim chính là thường xuyên rửa, vệ sinh lồng, đồ đựng thức ăn, nước, thay thức ăn nước uống thường xuyên, để chim tránh bị vi khuẩn, nấm mốc gây bệnh.
• Bệnh ký sinh trùng
  • Dấu hiệu, triệu chứng: Chim còi cọc, chim yếu, xù lồng, ăn uống kém, ít vận động
  • Nguyên nhân: Thức ăn và nước uống nhiễm bẩn, giun sán xâm nhập cơ thể bách thanh chủ yếu qua đường ăn uống.
  • Điều trị: Trộn lẫn thuốc tẩy ký sinh trùng với thức ăn, nên nghe theo chỉ dẫn của bác sĩ thú ý với từng loại thuốc.
  • Phòng tránh: Thức ăn và nước uống luôn được đảm bảo sạch sẽ. Thường xuyên rửa và thay thức ăn nước uống.
• Bệnh trúng gió, viêm phổi
  • Dấu hiệu, triệu chứng: xù lông, chim yếu, không nhảy trên cần đậu nữa, ăn uống kém.
  • Nguyên nhân: Do thay đổi thời tiết, trúng gió độc, để chim bị nhiễm lạnh mà không che chắn.
  • Điều trị: Dùng một ít dầu gió xoa vào dưới cánh và chân của bách thanh. Không nên xoa quá nhiều dầu gió, sẽ khiến chim cay rát. Nhỏ 1 - 2 mật ong + cho chim ăn cam. Trong trường hợp nặng, bạn nên ra tiệm thuốc thú y để mua cho chim uống
  • Phòng tránh: Để chim ở nơi nhiệt độ ấm áp, không nhiều gió, bạn đêm dùng vải đậy lồng để giúp chim ngủ ngon hơn và tránh bị rét.