Hướng dẫn cách nuôi chim Yến Phụng, vẹt Yến Phụng

Chim yến phụng ngoài tự nhiên có kích thước trung bình 18 cm, nặng 30–40 g và sải cánh dài 30 cm ^{[1] X Research source Vẹt yến phụng - wikipedia tiếng Việt} . Bộ lông của của chim yến phụng nó có màu vàng tươi và xanh lục, má màu xanh lam và có các vệt đen hình vỏ sò sau gáy, lưng và cánh. Lông đuôi chim yến phụng mảnh và có màu xanh đậm. Những con chim yến phụng nuôi nhốt được lai tạo có một số màu khác nhau như màu màu xanh lam, trắng, vàng và màu xám. Khi trưởng thành để phần biệt chim đực và chim cái, những chuyên gia thường xác định da gần mỏ. Chim đực da gần mỏ thường có màu xanh lam sẫm trùng với vệt màu lông, chim cái da gần mỏ thường có màu màu trắng hoặc nâu nhạt.

Chim yến phụng là loài chim sống bầy đàn, chúng thường được tìm thấy trong đàn nhỏ nhưng có thể tạo thành đàn rất lớn trong điều kiện thuận lợi. Chúng sẽ di cư khi điều kiện môi trường thay đổi, khi thức ăn và nước uống không còn nữa. Chim yến phụng thức dậy trước khi mặt trời mọc và bắt đầu một ngày mới bằng cách rỉa lông, kêu và di chuyển từ cây này sang cây khác. Chim yến phụng thường uống nước buổi sáng, chúng uống 5,5% trọng lượng của cơ thể mỗi ngày. Trong tự nhiên chim yến phụng sống trong môi trường khô cằn, chịu nước rất giỏi. Nếu không có nước ở gần đó chúng sẽ uống nước sương và tắm trên cỏ. Mỏ và lưỡi của chim yến phụng rất linh hoạt, thích nghi tốt cho việc ăn hạt. Chúng thường kiếm ăn trên mặt đất, đôi khi chim yến phụng leo lên cả cành cây để tách vỏ. Sau khi tách thành công được vỏ, chúng sẽ nuốt nguyên hạt. Sau khi ăn và uống xong, chúng sẽ tìm một chỗ râm mát khi nhiệt độ lên cao. Trong khi nghỉ ngơi, những con chim yến phụng rất cẩn thận trong việc rỉa lông cho nhau. Là một loài có tính bầy đàn cao, chúng liên tục gọi nhau bằng tiếng kêu. Gần tối, chúng bay vòng quanh kêu lớn rồi quay về nơi trú ẩn. Tìm hiểu kỹ hơn về Khám phá 9 hành vi của loài vẹt yến phụng hoặc Tìm hiểu hành vi thường gặp của Vẹt yến phụng.

• Lồng chim: Kích thước chiều rộng tối thiểu 50 cm, chiều cao tối thiểu 60 cm và chiều dài tối thiểu là 80 cm, nếu bạn nuôi nhiều chim yến phụng hãy mua một chiếc lồng lớn hơn. Hãy chọn những lồng chim có thể dễ dàng vệ sinh, chẳng hạn như bạn có thể thò tay vào để dọn dẹp lồng. Không dùng những lồng chim kiểu hình tròn, bởi vì những lồng chim này chim yến phụng không thể duỗi thẳng cánh, bay thoải mái được. Hơn nữa chim yến phụng thường sợ những nơi không có góc cạnh để ẩn nấp trong lồng. Khi nuôi chim yến phụng, bạn đừng cho quá nhiều vật dụng hoặc chiếm quá không gian bên trong lồng chim, hãy cố gắng cho chúng thật nhiều không gian để có thể bay lượn, duỗi cánh một cách thoải mái nhất.
• Cành đậu: Cành đậu chim yến phụng tốt nhất nên được làm bằng những vật liệu tự nhiên chẳng hạn như gỗ bạch đàn, cần đảm bảo chắc chắn, không gây nguy hiểm cho chim. Những cành đậu bằng nhựa có thể ảnh hưởng đến quá trình vận động của chim. Một số cần đậu bằng gỗ cần tránh như gỗ mơ (có chứa cyanogenic glycosides), gỗ sồi (có chứa chất tannin) ^{[4] X Research source Cách để Nuôi chim yến phụng sinh sản | wikihow} .
• Chậu tắm: Chim yến phụng là một loài chim thích sạch sẽ, thậm chí chúng rất thích nghịch nước. Vì thế, bạn nên chọn cho chúng một khay đựng nước tắm cho chim bằng nhựa thật chắc chắn, có thể gắn vào được lồng chim, kích thước phải vừa với chim yến phụng để chúng có thể ngâm mình được. Lưu ý là khi mua bạn cũng phải xem xét việc cho nước từ bên ngoài vào có dễ dàng hay không, hoặc vệ sinh có thuận tiên không. Nếu lồng chim quá nhỏ mà khay tắm lại chiếm diện tích quá lớn thì bạn cũng nên cân nhắc sử dụng chúng. Chim yến phụng có thể tự tắm nếu chúng ta xít nước vào chúng.
• Đồ chơi: Có rất nhiều đồ chơi mà bạn có thể mua, chẳng hạn như thang dây, chuông và bóng cho chim. Đây là những đồ chơi mà chim yến phụng rất thích, bạn có thể cân nhắc mua cho chúng, không có đồ chơi có thể khiến những con chim yến phụng này buồn chán, có hành vi tự nhổ lông của mình. Tuy nhiên, không vì thế mà bạn cho chúng quá nhiều đồ chơi, chiếm diện tích và cản trở các hoạt động khác, bạn nên cho 2 - 3 món đồ chơi là được rồi.
• Nơi treo lồng chim: Hãy cố gắng cho chim yến phụng ở môi trường nhiệt độ thích hợp, ổn định nhất có thể. Nơi đặt lồng chim yến phụng có đủ ánh sáng, gần gũi với con người như thế giúp chúng đỡ cô đơn hơn và dễ dàng thuần hóa. Bạn cũng không nên đặt chúng trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời, hoặc nơi có gió lạnh thổi vào. Chim có thể bị yếu đi vì say nắng hoặc cảm lạnh.
• Khi chim ngủ: Bạn cần có một chiếc chăn mỏng đậy lên lồng chim, không đậy kín lồng khiến chim bị ngạt, không để móng chân chim bị vướng vào chăn đậy trên lồng.

Chim yến phụng thích ăn các loại hạt, rau và hoa quả tươi. Hãy cho chúng ăn thức ăn viên chuyên dụng làm thức ăn chính, thì thoảng kết hợp thức ăn dạng hạt sẽ tốt hơn việc bạn cho chúng ăn quá nhiều thức ăn hạt dẫn tới tính trạng chúng bị béo. Không cho chim yến phụng ăn quả bơ, hành, tỏi và sôcôla, ... vì những thực ăn này không tốt cho chim yến phụng. Bạn có thể bổ sung thêm canxi tự nhiên bằng cách cho chim yến phụng ăn mai mực. Bạn cũng có thể bổ sung vitamin cho chim yến phụng bằng cách cho chúng ăn hoa quả và các loại rau xanh. Rau chim yến phụng có thể ăn: cà rốt, bắp cải, súp lơ,...những món này nên nấu chín nhẹ. Các loại hạt: Hầu như chim yến phụng có thể ăn được tất cả các loại hạt, nhưng cần đảm bảo không bị nấm mốc, có thể ăn được, không bị quá hạn sử dụng. Cách để kiểm tra có đủ đảm bảo hạt còn đảm bảo dinh dưỡng để sử dụng, bạn hãy làm theo cách sau: Ngâm một ít hạt qua đêm, rửa sạch để ráo, rồi trải ra trên bông gòn ướt hoặc giấy ăn, giữ ấm trong 24 giờ. Nếu ít hơn 50% số hạt nảy mầm, thì loại bỏ. Khoảng 90% hạt là đạt yêu cầu.
Các loại đậu cho chim yến phụng: Đậu xanh, đậu đen, đậu tương, đậu lăng.

• Thức ăn cho chim yến phụng con: Đây là một trong những công thức tuyệt vời. Bạn không cần nó trong việc chăm sóc cho chúng ăn hàng ngày nhưng công thức này rất hữu ích chăm sóc cho chim non, chim trong thời kỳ sinh sản, chim thay lông, hoặc chim không được khỏe mạnh.
  • 1 quả trứng
  • 1 muỗng cơm gạo lứt (nấu chín)
  • 1 muỗng hạt kê
  • 1 muỗng cám chim yến phụng hoặc hạt xay đã nghiền
  • 2 muỗng hỗn hợp trái cây và rau cắt nhỏ.

Luộc trứng trong 15 phút, bỏ vỏ và nghiền nhỏ. Cắt nhỏ trứng và trộn tất cả các nguyên liệu lại với nhau. Bạn có thể không cần cho trái cây, nhưng một số chim yến phụng sẽ thích ăn hơn nếu có ít vị ngọt. Tuy nhiên, bạn không nên bỏ mật ong, bánh bích quy hoặc đường hóa học khác. Chúng không phù hợp với chim yến phụng, điều này còn gây hại cho chúng.

Đối với lồng chim, hãy vệ sinh sạch sẽ ít nhất 1 tuần 1 lần. Như vậy, chim yến phụng sẽ ít tiếp xúc với nấm mốc, các vi khuẩn gây bệnh hơn. Hãy dùng những xà phòng an toàn cho chim để vệ sinh lồng. Các vật dụng đựng thức ăn nước uống cần vệ sinh ít nhất 1 ngày 1 lần, thay nước uống thường xuyên để tranh vi khuẩn, nhiễm bẩn. Cho chim yến phụng tắm ít nhất 1 đến 2 lần 1 tuần, bạn có thể dùng bình nước để xịt nhẹ nhàng vào chúng, chúng sẽ tự tắm và làm sạch cơ thể.

Chim yến phụng là loài chim thông minh, có thể bắt trước con người nói, là một trong những loài tuyệt vời nhất. Có thể bạn đã biết cách cho chim cảnh ăn và dọn lồng cho chim yến phụng, nhưng làm cách nào để huấn luyện chú chim nhỏ vui vẻ này ^{[22] X Research source} .

• Khi chim yến phụng hoặc vẹt yến phụng của bạn đã quen với lồng chim, hãy để tay vào trong lồng và giữ một lúc. Thường xuyên làm điều này để để chim yến phụng có thể làm quen. Hãy đặt ngón tay và đẩy nhẹ vào ngực chim yến phụng. Điều này sẽ khuyến khích nó leo lên ngón tay của bạn. Hãy thực hiện kiên trì hành động này, để chim yến phụng có thể quen dần.
• Dạy cho vẹt nói, hãy đặt tên cho chim yến phụng, gọi tên chúng mỗi khi bạn nhìn thấy chim yến phụng hoặc mang thức ăn đến. Cố gắng nói thật rõ ràng, dễ nghe để chim có thể tiếp thu được. Những con chim ít nhất trên 3 tháng tuổi mới có thể học nói được. Hãy thưởng cho chim yến phụng bằng thức ăn, đừng phạt chúng vì chúng không hiểu đâu là đúng và sai, chúng sẽ không tin tưởng bạn nữa.
• Dạy chim yến phụng leo thang, bạn có thể mua những vật dụng này ở các cửa hàng dành cho thú cưng, cố định chiếc thang vào trong lồng. Khi chim yến phụng cố gắng leo thang, hãy nói một số từ chẳng hạn như leo thang, ... để chim của bạn có thể hiểu được mệnh lệnh. Hãy kiên nhẫn và nhẹ nhành với chúng.
• Những con chim yến phụng có thể nói được hơn 1000 từ trong suốt cuộc đời. Hãy nói những câu đơn giản, chẳng hạn khi bạn cho chim yến phụng ăn hãy nói "thức ăn" hoặc "ăn hạt", hãy lặp lại những từ này có hệ thống để chim có thể dễ dàng bắt chước.

Chim yến phụng thường chọn chim đực và chim cái trong suốt cuộc đời. Sinh sản xảy ra bất cứ lúc nào trong năm, thường là sau mùa mưa. Chim yến phụng thể hiện tán tỉnh bạn tình bằng cách rỉa lông hoặc cho nhau ăn. Các tổ chim yến phụng đôi khi cách nhau vài mét được làm trên hốc cây, thân cây, trong một khúc gỗ và thậm chí trên cả những cột hàng rào cũ. Chim cái thường đẻ 4 đến 8 quả trứng, thậm chí có trường hợp đẻ đến 10 quả trứng. Chim mẹ sẽ ấp khoảng 18 - 21 ngày, chim cái thường không cho chim đực vào trong tổ, vì chim con chưa mở mắt, ít lông và chim cái phải cho chim non ăn và giữ ấm cho chim con. Khoảng 10 ngày tuổi, mắt chim non sẽ mở ra và chúng bắt đầu mọc lông tơ. Khi chim con phát triển và mọc lông, chim con sẽ ở một mình trong thời gian dài hơn. Đến tuần thứ 5, chim con đã đủ cứng cáp hơn, chim bố và chim mẹ sẽ ở ngoài nhiều hơn. Những con non thường rời tổ vào tuần thứ 5, khi đến tuần thứ 6 và tuần thứ 8 chúng bắt đầu ăn được những thức ăn từ hạt.

Chim yến phụng có thể bị tấn công bởi chó hoặc mèo, đặc biệt là chó doberman, vì thế hãy cân nhắc việc tách chúng ra. Tiếng sủa của chó cũng có thể khiến chim yến phụng hoảng sợ. Nếu nhà bạn có trẻ nhỏ, bạn cũng nên ở gần để đảm bảo chúng không làm hại chim yến phụng, chẳng hạn như túm chặt chim yến phụng, dùng gậy đập vào lồng khiến chim hoảng sợ. Trong điều kiện nuôi nhốt tốt chim yến phụng có thể sống từ 15 - 18 năm. Trong điều kiện tự nhiên có thể tuổi thọ sẽ ít hơn do nhiều nguyên nhân, chúng có thể bị tấn công bởi các loài chim ăn thịt như đại bàng, diều hâu. Hoặc nạn săn bắt làm chim cảnh và môi trường sống đang bị thu hẹp khiến chúng đang bị mất dần số lượng chim. Một số khu vực nông nghiệp, chim yến phụng được coi là loài gây hại, bởi vì chúng ăn ngũ cốc theo từng đàn lớn.

Một số bệnh thường gặp ở chim yến phụng như:

• Bệnh nấm chim yến phụng: Chim yến phụng thường mắc phải bệnh nấm Candida, chúng có thể hình thành và phát triển từ bên trong hệ tiêu hóa trở xuống. Các triệu chứng của bệnh như lông xù, nôn và đi phân lỏng. Khi chim yến phụng nôn thường có mùi rất khó chịu và nguyên nhân có thể là do nấm Candida gây ra. Trong những trường hợp nặng hơn, chim yến phụng không thể giữ được thằng bằng, cơ thể run. Bệnh nấm candida chỉ có thể điều trị bằng thuốc để loại bỏ vi khuẩn, vì vậy, bạn cần đưa chim đến trung tâm thú y để điều trị. Việc điều trị này có thể sẽ mất khoảng 1 tuần. Trong thời gian này, thức ăn của chim yến phụng cần được cho ăn một cách cẩn thận, để chim có thể nhanh chóng phục hồi.
• Bệnh nấm dạ dày gia cầm (AGY): Bệnh nấm này còn được gọi là Macrorhabdus ornithogaster, bệnh nấm này rất dễ lây lan và khó khăn phát hiện trong giai đoạn đầu. Những vi khuẩn Streptococcus sinh sôi và phát triển nấm trong chim yến phụng mà không hề có bất kỳ dấu hiện nào để nhận biết. Một trong những điều đầu tiên là bạn có thể nhận thấy là chúng bắt đầu tụt cân, điều bình thường là chúng vẫn ăn uống được. Nguyên nhân là do các vi khuẩn này đã lấy hết chất dinh dưỡng trong quá trình tiêu hóa. Sự kết hợp giữa nấm và vi khuẩn gây ra tình trạng "đi nhẹ". Để điều trị, bác sĩ thú y sẽ dùng thuốc chống lại bệnh nấm dạ dày gia cầm, bạn cần có một chế độ ăn đặc biệt để giúp chim yến phụng hồi phục nhanh chóng.
• Bệnh đường hô hấp: Chim yến phụng có thể bị cảm lạnh hoặc các loại virus gây ra suy giảm đường hô hấp. Chim yến phụng có thể hắt hơi, tiếng của chúng không giống tiếng của con người, nhưng nó không phải là tiếng mà bạn từng nghe ở chim yến phụng. Việc hắt hơi, đi kèm với khó thở hoặc thở khó khăn, lông xù, đôi khi chim yến phụng dùng chân hoặc mỏ kẹt chặt thanh lông chim, vươn cổ ra để lấy oxy. Tiếng thở của chúng nghe như tiếng ngón tay cọ sát vào kính. Khi gặp dấu hiệu trên, bạn nên đưa chúng đến bác sĩ thú y ^{[7] X Research source Budgerigars - Bush Heritage Australia | bushheritage} .
• Bệnh sốt Psittacosis: Đây là một trong những căn bệnh thường gặp ở chim yến phụng và chúng có thể truyền sang cho con người. Chlamydophia psittaci là nguyên nhân gây ra tình trạng này và người ta ước tính rằng có 1% số chim hoang dã chứa mầm bệnh này, con số này tăng lên 30% ở chim được nuôi nhốt trong lồng. Hầu hết những con chim yến phụng bị bênh không có biểu hiện hoặc bất kỳ triệu chứng nào, nhưng chúng vẫn có thể truyền bệnh qua phân và nước bọt. Để phòng tránh bệnh và lây lan bệnh, hãy vệ sinh sạch sẽ lồng, đồ dùng. Biểu hiện của bệnh thường xù lông, khó thở, phân lỏng màu xanh lá cây. Để điều trị bệnh bạn cần đem chúng đến bác sĩ thu ý để xác minh tình trạng rõ ràng hơn. Khi đó, việc cách ly là rất quan trọng và chiếc lồng cũng được vệ sinh sạch sẽ khử trùng đặc biệt. Sau đó bác sĩ sẽ dùng thuốc để cho chim mau hồi phục.